Օգոստոսի 26-ին «Արմենպրեսս» լրատվական գործակալության մամուլի սրահում կայացել է «Եվրասիական փորձագիտական ակումբի» համակարգող, քաղաքական վերլուծաբան Արամ Սաֆարյանի, տնտ․ գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսորներ Թաթուլ Մանասերյանի և Աշոտ Թավադյանի մամուլի ասուլիսը՝ «Հայաստանի տնտեսությունը 2022 թ․-ի առաջին կիսամյակում երկրի՝ ԵԱՏՄ-ին անդամակցության համատեքստում» թեմայով։
Ասուլիսի ընթացքում ներկայացվել են ակումբի հերթական 7-րդ տնտեսական հետազոտությունների արդյունքները: Ա․ Սաֆարյանը հայտնել է, որ Հայաստանի տնտեսությունը 2022թ․-ի առաջին կիսամյակում գրանցել է 10․5% աճ։ Եվ, այնուամենայնիվ, դրան զուգահեռ Հայաստանում աճում է նաև աղքատությունը և ըստ Համաշխարհային բանկի կանխտեսումների՝ տարվա վերջին Հայաստանը երկնիշ տնտեսական աճի կողքին ունենալու է երկնիշ աղքատության աճ․ աղքատության ցուցանիշը տարեսկզբի 27%-ի փոխարեն տարեվերջին կարող է հասնել ընդհուպ մինչև 48%-ի։
Թ․ Մանասերյանը պարադոքս է համարել, որ տնտեսական աճին զուգահեռ Հայաստանում աճում է նաև աղքատությունը։ Այսինքն, տնտեսական աճը, ըստ էության, պետք է հանգեցնի բնակչության եկամուտների աճին՝ աշխատատեղերի ավելացման միջոցով, գնողունակության բարձրացմանը և աղքատության կրճատմանը։ Սակայն մեզ մոտ նկատվում է ճիշտ հակառակ պատկերը։
Նրա խոսքով՝ եթե երկրում երկնիշ տնտեսական աճ է գրանցվում, որն ապահովվել է կառավարության գործունեության արդյունքում, ապա դա պետք է արտացոլվի նաև բնակչության եկամուտների վրա։ Եթե Հայաստանում տնտեսական աճը բնական լիներ, դա, անշուշտ, քաղաքացիների սոցիալական վիճակի բարելավման եւ աղքատության կրճատման կհանգեցներ։ Իսկ եթե դա տեղի չի ունենում, ապա նշված աճը միայն վիճակագրական «նկարչության» արդյունք է։
Ըստ Մանասերյանի՝ Հայաստանի տնտեսական աճի համար խթան է հանդիսացել գլխավորապես Ռուսաստանից ժամանակավոր միգրանտների հոսքը, ինչի արդյունքում աճել է առաջին անհրաժեշտության ապրանքների և տարբեր ծառայությունների պահանջարկը՝ հանգեցնելով առհասարակ առևտրաշրջանառության աճի։ Սակայն, փորձագետի խոսքերով, դա «տնտեսական դոպինգ» է, որի ազդեցության ավարտի, այսինքն՝ ռուս-ուկրաինական զինադադարի դեպքում, Հայաստանը մտահոգվելու շատ բան կունենա։
Եթե աղքատությունը մոտենում է 48 տոկոսի, իսկ Շիրակի մարզում այդ ցուցանիշն արդեն վաղուց անցել է 50 տոկոսից, նշանակում է, որ ՀՀ ամեն երկրորդ քաղաքացին այսօր արդեն աղքատ է։
Ըստ Ա․ Թավադյանի՝ Հայաստանի տնտեսության առջև ծառացած առաջին խնդիրը առևտրային հաշվեկշռի շատ կտրուկ դիսբալանսն է, երկրորդը` գործազրկությունը, երրորդը` միգրացիան։ Նա շեշտել է, որ տնտեսական աճ–աղքատություն պարադոքսը վկայում է այն մասին, որ մեր տնտեսությունը հիվանդ է և ունի լուրջ խնդիրներ։
Դեռ ապրիլին ՀՀ դե-ֆակտո էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը հայտարարել էր, որ Հայաստանում աղքատության մակարդակը աճում է հսկայական տեմպերով։ Իսկ հուլիսի 7-ին՝ լրագրողների հետ ճեպազրույցի ընթացքում, նա հայտնեց, որ բարձր տնտեսական աճի արդյունքները կառավարությունը պետք է վերաբաշխի այնպես, որպեսզի աղքատությունը նվազի, իսկ հիմա մենք սննդամթերքի բարձր գների պատճառով կանգնած ենք աղքատության ավելացման վտանգի առջև: Ըստ Քերոբյանի՝ դե-ֆակտո Կառավարությունը մտադիր է նոր աշխատատեղերի ստեղծման, աշխատանքի միջոցով աղքատությունը հաղթահարել․ մասնավորապես, մյուս տարվանից բարձրանալու են նվազագույն աշխատավարձերը, թոշակները։
Հիշեցնենք, որ ՄԱԿ-ի ներքո գործող «Պարենի համաշխարհային ծրագրի» էջում հրապարակված վիճակագրության համաձայն՝ վերջին 3 ամիսների ընթացքում Հայաստանում թերսնվողների քանակն աճել է 90000-ով։ Ընդ որում` թերսնվողների ընդհանուր քանակը Հայաստանում կազմում է կես միլիոն մարդ։
Ներկայումս ՀՀ-ը գտնվում է այնպիսի տնտեսական իրավիճակում, երբ բարձր տնտեսական աճին զուգընթաց կա նաև բարձր գնաճ։ Վերջինս հանգեցնում է արտաքին առևտրի հաշվեկշռի խախտման, իսկ զբաղվածության մակարդակը շարունակում է մնալ գերօրակարգային։ Համաձայն Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության մեթոդոլոգիայի հրապարակած վերջին տվյալների՝ 2021 թ․ առաջին եռամսյակում Հայաստանում գործազրկության մակարդակը 17% է․ սա ԵԱՏՄ երկրների շարքում ամենաբարձր ցուցանիշն է։
Մինչդեռ իշխող դե-ֆակտո վարչակարգը խորհրդարանական ընտրություններից առաջ իր նախընտրական ծրագրում շեփորահարելով գալիք տնտեսական բարեփոխումների մասին` նշում էր գործազրկության և աղքատության վերացման մասին: Սակայն 30% աղքատության մասին գոչյուններով իշխանության եկած ուժը միայն ավելի խորացրեց ճգնաժամն ու վատթարացրեց բնակչության սոցիալական վիճակը:
Հավելենք նաև, որ «Հայկական ալիքը» հունիս 16-ին պատրաստել էր ինֆոգրաֆիկա և բացատրագիր` վերջին մեկ տարում Հայաստանում գնաճ ապրած անհրաժեշտ սպառողական ապրանքների վերաբերյալ։
